ყვარლის რაიონის ისტორიული ძეგლები
- ალმატის წმ.ბარბარე და წმ.ნიკოლოზი
- ახალსოფლის მიდამოებში ძველი გავაზის ღვთისმშობლის ეკლესია (მე-6 ს.), ახალსოფლის დავითგარეჯა (მე-11ს.), ნათლისმცემელი (მე-19 ს.), წმ.ბარბარე, თავწმინდა გიორგის ეკლესია
- გავაზის ყარაჯას საყდარი (XIV ს.)
- გრემის ნაქალაქარი და ეკლესიები: ანდრონიკაშვილების ეკლესია (სოფლის სასაფლაოზე, თავად ანდრონიკაშვილების სასახლის სიახლოვეს), სოფელ გრემში ორი პატარა დარბაზული ეკლესია, გრემის ამაღლება (ნაქალაქარ გრემიდან 2 კმ-ზე მდ. ბოლიას ხეობაში),გრემის მთავარანგელოზი, გრემის წმ.გიორგი (XVIII ს), გრემის წმ.მარიამი (მთავარანგელოზთა კომპლექსის წინ, საავტომობილო გზის გადაღმა), გრემის წმ.მარიამი მდ.ჩელეთის ნაპირზე, ყოჩისთავის სალოცავი (ნაქალაქარ გრემში, მდინარე ბოლიას აყოლებაზე), პეტრე-პავლეს ეკლესია
- დუბის საყდარი (ყვარელის გარეუბანში)
- ენისელის მთავარანგელოზისა და ღვთისმშობლის ეკლესიები, კვირაცხოველი, შიხიანის ცენტრალურ-გუმბათოვანი ეკლესია (1605 წ. აგებული), XV საუკუნის მცირე ზომის დარბაზული ეკლესია სამრეკლოთი, ორი მცირე დარბაზული ეკლესია სოფელში (ერთი სუბსარქისის სახელობისაა)
- ვაზოვანის ეკლესია
- თურგაანის საყდარი ყვარლის გარეუბანში და ნაციხარი - ”ჯვარი პატიოსანი”, ”ყვარლის ზღვის” მიმდებარე ტერიტორიაზე, ე.წ. ზღვის სერის კონცხზე
- კუჭატანის XII საუკუნის წმ.გიორგის ეკლესია (დანგრ.)
- ნეკრესის სამონასტრო კომპლექსი, წარმართული ტაძრის ნანგრევები
- საბუეს ძეგლლები - წმ.შიოსა და იოანე ნათლისმცემლის სამეკლესიანი ბაზილიკა (V-X სს., ლაპიდ), ჯორჯაძეების ციხე-დარბაზი, მაცხოვრის სახ.საყდარი, ხმალა ეკლესია; ინწობა - ფიქლები - იოანე ნათლისმცემლის სამონასტრო კომპლექსი
- სანავარდოს ეკლესია (გვიან ფეოდ. ხანის)
- შილდის ციხე-გალავნის კომპლექსი (XVI-XVIII სს.), შილდის ანსამბლი IX ს ღვთისმშობლის შობის, ღვთისმშობლის, ღვთაების, ძელი ჭეშმარიტისა და წმინდა ნინოს ეკლესიები, მარიამ ღვთისმშობლის ეკლესია (XVII-XVIII სს), წმ.გიორგი (XVII-XVIII სს.), ბარცანას ყველაწმინდა
- ჭიკაანის კვირაცხოვლის და წმ.თომას ეკლესიები, ჭიკაანის კოშკები, ციხე - გალავანი
- ყვარლის დუბის ღვთისმშობლის შობის მონასტერი (VI ს.), ყვარლის ციხე-გალავანი, მისი 2 და 3-იარუსიანი გალავანი, ცილინდრული კოშკები, მეორე გალავანი და არხი (XVI-XVIII ს.), ლაშარის წმინდა გიორგის ჯვარი, ყვარლის იოანე ნათლისმცემელი, ყვარლის ჯვარი პატიოსანი, წყაროსთავის სალოცავი, ყვარელის ღვთისმშობელი
- ყორიანის საყდარი
