ყვარლის რაიონის ისტორიული ძეგლები
- ალმატის წმ.ბარბარე და წმ.ნიკოლოზი.
- ახალსოფლის მიდამოებში ძველი გავაზის ღვთისმშობლის ეკლესია (მე-6 ს.), ახალსოფლის დავითგარეჯა (მე-11ს.), ნათლისმცემელი (მე-19 ს.), წმ.ბარბარე, თავწმინდა გიორგის ეკლესია.
- გავაზის ყარაჯას საყდარი (XIV ს.).
- გრემის ნაქალაქარი და ეკლესიები: ანდრონიკაშვილების ეკლესია (სოფლის სასაფლაოზე, თავად ანდრონიკაშვილების სასახლის სიახლოვეს), სოფელ გრემში ორი პატარა დარბაზული ეკლესია, გრემის ამაღლება (ნაქალაქარ გრემიდან 2 კმ-ზე მდ. ბოლიას ხეობაში), გრემის მთავარანგელოზი, გრემის წმ.გიორგი (XVIII ს), გრემის წმ.მარიამი (მთავარანგელოზთა კომპლექსის წინ, საავტომობილო გზის გადაღმა), გრემის წმ.მარიამი მდ.ჩელეთის ნაპირზე, ყოჩისთავის სალოცავი (ნაქალაქარ გრემში, მდინარე ბოლიას აყოლებაზე).
- პეტრე-პავლეს ეკლესია.
- დუბის საყდარი (ყვარელის გარეუბანში).
- ენისელის მთავარანგელოზისა და ღვთისმშობლის ეკლესიები, კვირაცხოველი, შიხიანის ცენტრალურ-გუმბათოვანი ეკლესია (1605 წ. აგებული), XV საუკუნის მცირე ზომის დარბაზული ეკლესია სამრეკლოთი, ორი მცირე დარბაზული ეკლესია სოფელში (ერთი სუბსარქისის სახელობისაა).
- ვაზოვანის ეკლესია.
- თურგაანის საყდარი ყვარლის გარეუბანში და ნაციხარი - ”ჯვარი პატიოსანი”, ”ყვარლის ზღვის” მიმდებარე ტერიტორიაზე, ე.წ. ზღვის სერის კონცხზე.
- კუჭატანის XII საუკუნის წმ.გიორგის ეკლესია (დანგრ.).
- ნეკრესის სამონასტრო კომპლექსი, წარმართული ტაძრის ნანგრევები.
- საბუეს ძეგლლები - წმ.შიოსა და იოანე ნათლისმცემლის სამეკლესიანი ბაზილიკა (V-X სს., ლაპიდ), ჯორჯაძეების ციხე-დარბაზი, მაცხოვრის სახ.საყდარი, ხმალა ეკლესია; ინწობა - ფიქლები - იოანე ნათლისმცემლის სამონასტრო კომპლექსი.
- სანავარდოს ეკლესია (გვიან ფეოდ. ხანის).
- შილდის ციხე-გალავნის კომპლექსი (XVI-XVIII სს.), შილდის ანსამბლი IX ს ღვთისმშობლის შობის, ღვთისმშობლის, ღვთაების, ძელი ჭეშმარიტისა და წმინდა ნინოს ეკლესიები, მარიამ ღვთისმშობლის ეკლესია (XVII-XVIII სს), წმ.გიორგი (XVII-XVIII სს.), ბარცანას ყველაწმინდა.
- ჭიკაანის კვირაცხოვლის და წმ.თომას ეკლესიები, ჭიკაანის კოშკები, ციხე - გალავანი.
- ყვარლის დუბის ღვთისმშობლის შობის მონასტერი (VI ს.), ყვარლის ციხე-გალავანი, მისი 2 და 3-იარუსიანი გალავანი, ცილინდრული კოშკები, მეორე გალავანი და არხი (XVI-XVIII ს.), ლაშარის წმინდა გიორგის ჯვარი, ყვარლის იოანე ნათლისმცემელი, ყვარლის ჯვარი პატიოსანი, წყაროსთავის სალოცავი, ყვარელის ღვთისმშობელი.
- ყორიანის საყდარი.
მუზეუმები:
ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი
კოტე მარჯანიშვილის სახლ-მუზეუმი
ბუნება:
ილიას გორა
ილიას ტბა
ყვარლის ტბა
ნახეჩისხევი
მდინარე ბურსის ხეობა
მდინარე დურუჯის ხეობა
